Spor ve Hukuk

Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu, Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’ne katılımda lig usulüyle belirleme sistemine geçti ve bu sene ön eleme usulünü uygulamaya koydu.

Kaan Kaya, Abdullah Güngör, Salih Erinç, Seçkin Duman‘ın aralarında olduğu bazı başpehlivanlar ortak açıklama yapmışlardı.

Başpehlivanlar, yağlı güreş tarihinde hiçbir zaman uygulanmamış yeni formatı protesto edeceklerini belirtmişlerdi.

Ön eleme güreşlerine çıkmayacaklarını aktaran başpehlivanlar, “Edirne’de ilk 32’ye kalmak için 3 tur sonrasında lig ilk 8’i ile güreşeceğimizi, bunun adaletsiz olduğunu federasyona bildirmemize rağmen bugüne kadar bu yanlıştan dönülmemiştir. 4 Temmuz Perşembe günü yapılacak ön eleme güreşlerine katılmayacağımızı başpehlivanlar olarak ayrım olmadan 6 Temmuz Cumartesi günü Sarayiçi’nde kol bağlamak istediğimizi beyan ediyoruz.” ifadelerini kullanmışlardı.

Başpehlivanlar hukuki olarak da karara itirazda bulunduklarını belirtmişlerdi.

Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu, Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nde ön eleme oynatılmasını protesto eden başpehlivanları ceza ile tehdit etmişti.

Üç başpehlivan, Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu’nun “Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nde yarışma hakkını ön eleme şartı” getiren talimat değişikliklerinin iptali ve yürütmeyi durdurulması talepli dava açmıştı.

Danıştay, federasyon ile sporcular arasında doğmuş olan uyuşmazlığın Gençlik ve Spor Bakanlığı Tahkim Kurulu’nun görevleri arasında yer aldığı gerekçesiyle davayı reddetti.

Başpehlivanlarının avukatının Anayasa’nın “zorunlu tahkim”e dair 59’uncu maddesini gözardı etmesini ve iptal davasını devlet mahkemesinde açmasını garipsedim.

Danıştay’ın bu kararı, spor federasyonlarının mevzuatının iptalini talep edecekler için örnek olmalı! Spor federasyonlarının genel ve düzenleyici işlemlerinin iptali için Gençlik ve Spor Bakanlığı Tahkim Kurulu’na başvurulmalı!

Aşağıda Danıştay’ın kararını paylaşıyorum.

DANIŞTAY KARARI

Danıştay 10. D., 04/07/2024, 2024/2688 E.,  2024/2682 K.

T.C.

D A N I Ş T A Y

ONUNCU DAİRE

Esas No : 2024/2688

Karar No : 2024/2682

DAVACILAR : 1) …

2) …

3) …

VEKİLLERİ : Av. …

DAVALI : … Federasyonu

DAVANIN KONUSU : Davalı Federasyonun 2024 Yılı Listesine göre başpehlivan unvanına sahip olduğunu ileri süren davacılar tarafından;

1) Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Türkiye Yağlı Güreş Ligi Müsabaka Talimatı‘nın 13. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) bentlerinde 26/04/2024 tarihinde yapılan değişiklikler ile aynı tarihli değişiklikler ile (ı) bendinin yürürlükten kaldırılmasının;

2) Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Yağlı Güreş Müsabaka Talimatı‘nın 16. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinde 26/04/2024 tarihinde yapılan değişikliğin

iptali ve yürütmesinin durdurulması istenilmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davanın incelenmeksizin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu‘nun 14. maddesi uyarınca Tetkik Hâkiminin raporu ve sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra davacıların yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

Dava; davalı Federasyonun 2024 Yılı Listesine göre başpehlivan unvanına sahip olduğunu ileri süren davacılar tarafından; Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Türkiye Yağlı Güreş Ligi Müsabaka Talimatı’nın 13. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) bentlerinde 26/04/2024 tarihinde yapılan değişiklikler ile aynı tarihli değişiklikler ile (ı) bendinin yürürlükten kaldırılmasının; Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Yağlı Güreş Müsabaka Talimatı’nın 16. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinde 26/04/2024 tarihinde yapılan değişikliğin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle açılmıştır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu‘nun ”İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı” başlıklı 2. maddesinde, idari yargı yerlerinde görülecek idari dava türleri, idari işlemlere karşı açılan iptal davaları, idari eylem ve işlemlerden dolayı açılacak tam yargı davaları ve idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar olarak belirlenmiş; idari yargı yetkisinin ise idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu kurala bağlanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası‘nın ”Sporun geliştirilmesi ve tahkim” başlıklı 59. maddesinin 3. fıkrasında, ”Spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabilir. Tahkim kurulu kararları kesin olup bu kararlara karşı hiçbir yargı merciine başvurulamaz.” hükmüne yer verilmek suretiyle yasama kısıntısına gidilmiştir.

Söz konusu hüküm 6214 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 1. maddesiyle Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 59. maddesine eklenmiş olup, Kanunun gerekçesinde ise, “… madde, spor federasyonlarının organ ve kurullarının, sporun yönetilmesi ve disiplinine ilişkin olarak ihtar, kınama, para cezası, küme düşürme, hak mahrumiyeti, ligden ihraç, tescil iptali, üyeliğin askıya alınması ve üyelikten ihraç gibi bunun yanı sıra sporun yönetilmesine yönelik statü, talimat ve benzeri hukuki düzenlemeleri, müsabakaların icrasına, tatiline, ertelenmesine gibi verdikleri tüm kararlarına karşı sadece zorunlu tahkim yoluna gidilebileceği, zorunlu Tahkim Kurullarının kararlarının kesin olduğu, bu kararlara karşı istinaf, temyiz, karar düzeltme gibi kanun yollarına başvurulamayacağı, bu kararların hukuka aykırı olduğu iddiasıyla tespit, iptal ve tazminat davası açılması mümkün olmadığı vurgulanarak yeniden yazılmıştır.” denilmiştir.

26/04/2022 tarihli ve 31821 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu‘nun 1. maddesinin 1. fıkrasında, Kanunun amacının, spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve spor federasyonlarının kuruluşu, organları, üst kuruluş oluşturmaları, gelir ve giderleri, bütçe ve harcama esasları, görev, yetki ve sorumlulukları, denetimleri, bunlara yapılacak her türlü yardımın şekil ve şartları ile bunlara ilişkin diğer hususlara dair usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtilmiş; 2. maddesinin 1. fıkrasının (n) bendinde, “spor federasyonu”, spor dalı ile ilgili faaliyetleri yürütmek üzere kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulan, organları seçimle gelen ve idari ve mali özerkliğe sahip federasyonları şeklinde tanımlanmış; 26. maddesinde, spor dalı ile ilgili faaliyetleri yürütmek üzere kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle spor federasyonlarının kurulacağı ve kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla tüzel kişilik kazanacakları; 27. maddesinde, federasyon genel kurulunun iptalinin asliye hukuk mahkemesinden istenebileceği; 38. maddesinde, spor federasyonlarının görev ve yetkilerinin; spor dalı ile ilgili faaliyetleri ulusal ve uluslararası kurallara göre yürütmek, spor dalının gelişmesini, her yaş grubunda yapılmasını ve ülke genelinde yaygınlaşmasını sağlamak, ulusal ve uluslararası düzeyde performans sporcusu yetiştirmek amacıyla Bakanlıkla koordineli bir şekilde altyapıya yönelik olarak gerekli çalışmaları yürütmek, sporcu sağlığı ile ilgili konularda gerekli önlemleri almak, spor federasyonunu teşkilatlandırmak, spor federasyonunu uluslararası faaliyetlerde temsil etmek, Tahkim Kurulu kararlarını uygulamak, yıllık ve dört yıllık stratejik plan hazırlamak, Bakanlık bilişim sistemlerini kullanmak, kendisine bağlı spor dallarında spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerini sportif yönden denetlemek ve Yönetmelikle belirlenen diğer görevleri yapmak olduğu; geçici 1. maddesinin 7. fıkrasında, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 3289 sayılı Kanun uyarınca kurulan bağlı ve bağımsız spor federasyonlarının, bu Kanuna göre kurulmuş spor federasyonu olarak kabul edileceği, diğer kanunlarda bağlı ve bağımsız spor federasyonlarına yapılan atıfların spor federasyonlarına yapılmış sayılacağı düzenlenmiş; 3289 sayılı Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un geçici 11. maddesinde ise, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte 3289 sayılı Kanun’un Ek 9. maddesine göre özerk olan spor federasyonlarının, bu Yasaya göre kurulmuş bağımsız spor federasyonu olarak kabul edileceği öngörülmüştür.

Yine 3289 sayılı Kanun’un Ek 9. maddesinde, Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde “Tahkim Kurulu” adı altında bir itiraz merci teşekkül ettirilmiş olup; kurulun görev ve yetkileri aynı maddede tahdiden sayılmıştır. Yasa hükmünde, “Tahkim Kurulu, federasyon ile kulüpler, sporcular, hakemler, teknik direktör ve antrenörler; kulüpler ile teknik direktörler, antrenörler ve sporcular; kulüpler ile kulüpler arasında çıkacak ihtilaflarla, federasyonlarca verilecek kararlar ile disiplin veya ceza kurulu kararlarını, ilgililerin itirazı üzerine inceleyerek sonuçlandırır. Tahkim Kurulu; itiraz üzerine Genel Müdürlük ile federasyonlar ve federasyonların birbirleri arasında çıkacak ihtilafları inceleyerek sonuçlandırır.” denilmektedir.

Aktarılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; bağımsız spor federasyonlarının, spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin bireysel ve/veya düzenleyici nitelikteki kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabileceği; bir başka anlatımla spor federasyonlarının 3289 sayılı Yasanın Ek 9. maddesinde sayılan hukuki uyuşmazlıklarının Tahkim Kurulunca, bu kapsama girmeyen uyuşmazlıklarının ise adli yargı yerince çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.

Davalı Federasyon tarafından hazırlanan Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Türkiye Yağlı Güreş Ligi Müsabaka Talimatı ile Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Yağlı Güreş Müsabaka Talimatı’nın dava konusu hükümleriyle, genel olarak, başpehlivanların Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’ne katılım şartlarının düzenlendiği, bakılan davanın ise, Federasyonun 2024 Yılı Listesinde başpehlivan unvanına sahip olduğunu belirten davacılar tarafından, anılan değişikliklerle Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nde yarışma haklarının ön eleme şartına bağlanmasının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek açıldığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu tarafından kabul edilen Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Türkiye Yağlı Güreş Ligi Müsabaka Talimatı ve Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu Yağlı Güreş Müsabaka Talimatı’nın bazı maddelerinin iptali isteminden kaynaklanan ve bu haliyle Federasyon ile sporcular arasında doğmuş olan uyuşmazlığın Tahkim Kurulunun görevleri arasında yer aldığı sonucuna varılmıştır.

Bu doğrultuda, 2577 sayılı Kanun’un 2. maddesinde sayılan idari davalara konu edilemeyeceği anlaşılan dava konusu düzenlemelerin idari yargı mercilerince incelenmesine hukuki olanak bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 14. maddesinin 3. fıkrasının (d) bendi ve 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca DAVANIN İNCELENMEKSİZİN REDDİNE,

2. Aşağıda ayrıntısı gösterilen toplam … TL yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılmasına, … TL yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde, artan posta giderinin ise kararın kesinleşmesinin sonra istemi halinde davacılara iadesine,

3. Kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 04/07/2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.