Cumhurbaşkanı ve eşinin koronavirüse yakalanmasının ardından sosyal medyada cumhurbaşkanı ve eşi hakkında yorumlar paylaşıldı.
Beddua edenler, hakaret edenler azımsanamayacak sayıya ulaşınca savcılıklar soruşturma açmaya başladı.
Derya Büyükuncu da cumhurbaşkanı hakkında birkaç tweet yazmış.
Büyükuncu‘nun tweetlerini Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Kasapoğlu‘nun Türkiye Yüzme Federasyonu başkanı Erdal Yalçın‘ın bakanlığa gönderdiği bilgi yazısını retweet etmesi ile öğrendim.
Türkiye Yüzme Federasyonu, bakanlığa gönderdiği yazıda Derya Büyükuncu’ya daimi hak mahrumiyeti cezası verdiğini açıklamış.
Federasyonun yazısını okur okumaz, aklıma “Derya Büyükuncu aktif sporcu mu?” sorusu geldi.
Bir spor federasyonunun bir şahsa disiplin cezası verebilmesi için öncelikle o şahıs ile federasyon arasında bir ilişki olması gerekir.
Bildiğim kadarıyla, Derya Büyükuncu uzun zamandır yüzmüyor. Büyükuncu’nun sporcu lisansı yok.
O zaman sormak gerekir: “TYF, yüzme lisansı olmayan birine nasıl ceza verebildi?“
Belki Derya Büyükuncu‘nun TYF ile başka bir ilişkisi vardır. Bilmiyorum.
Biraz araştırınca, Türkiye Yüzme Federasyonu’nun verdiği cezanın birçok yönden hukuka aykırı olduğunu tespit ettim.
- Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Talimatı Yürürlükte Değil
Türkiye Yüzme Federasyonu, bakanlığa gönderdiği yazıda TYF Disiplin Kurulu’nun TYF Disiplin Talimatı’nın 34’üncü maddesi uyarınca Büyükuncu’ya ceza verdiğini açıklamış.
Federasyonun internet sitesinde, “Mevzuat” sayfasında, Disiplin Talimatı’nın tarihi 4 Mart 2018 olarak görünüyor.
Bir hususa dikkate etmek gerekiyor.
Spor federasyonlarının talimatlarının federasyonların sitelerinde yayınlanması yeterli değil. Bu talimatların yürürlüğe girmesi için, talimatların Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün sitesinde de yayımlanması gerekiyor.
En azından, Türkiye Yüzme Federasyonu’nun talimatları ancak Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün sitesinde yayımlanarak yürürlüğe girebiliyor.
Türkiye Yüzme Federasyonu Ana Statüsü’nde “Talimat“, ‘Ana Statüye uygun olarak yönetim kurulu tarafından hazırlanan ve Genel Müdürlüğün internet sitesinde yayımlanarak yürürlüğe giren düzenleme‘ olarak tanımlanmış.
Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Talimatı, 4 Mart 2018 tarihli.
Talimat’ın URL adresi ise https://dosya.tyf.gov.tr/public/upload/0/2018-03/DISIPLIN-TALIMATI.pdf. URL adresinde de ‘2018-03’ ibaresine yer verilmiş.
Bu talimatın Mart 2018 tarihinde federasyonun sitesinde yayınlandığı konusunda şüphe yok.
Peki bu Talimat Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün sitesinde yayımlanmış mı?
Hayır. Yayımlanmamış.
SHGM’nin sitesinde “Federasyon Mevzuatları” sayfasında, Türkiye Futbol Federasyonu dışındaki federasyonların mevzuatları yayınlanıyor.
Federasyonların mevzuatları yıl bazında yayınlanıyor.
Türkiye Yüzme Federasyonu’nun sayfasına baktığımızda, 2018 yılında iki talimat yayınlanmış. O sene Disiplin Talimatı yayımlanmamış
2020 yılında yine iki talimat yayımlanmış. Disiplin Talimatı bu talimatlar arasında değil.
Sonuç olarak, federasyonun Disiplin Talimatı genel müdürlüğün sitesinde yayımlanmamış.
Türkiye Yüzme Federasyonu Ana Statüsü’nde, talimatların yürürlüğe girmesi için genel müdürlüğün sitesinde yayımlanması gereği açıkça öngörülmüş.
Sonuç olarak, Türkiye Yüzme Federasyonu’nun Mart 2018’de kabul ettiği Disiplin Talimatı yürürlüğe girmedi. Bu talimat yürürlükte değil.
Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Kurulu’nun yürürlükte olmayan talimata dayanarak verdiği bütün cezalar hukuka aykırı.
TYF Disiplin Kurulu’nun Derya Büyükuncu‘ya verdiği ceza da hukuka aykırı.
2. Derya Büyükuncu, Disiplin Talimatı’nın Uygulanacağı Şahıslardan Değil
Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Talimatı’nın yürürlüğe girdiğini varsayalım.
Bu ihtimalde bile, Derya Büyükuncu‘ya verilen ceza hukuka aykırı olacak.
TYF Disiplin Talimatı’nda, ilgili talimatın yüzme faaliyetlerinde disiplini oluşturmak için hazırlandığı belirtiliyor (Talimat md. 1). Oysa Büyükuncu’nun tweetlerinin yüzme faaliyetleri ile ilgisi yok.
TYF Disiplin Talimatı’nda talimatın kapsamı, kimlere uygulanacağı açıkça öngörülmüş. Talimat, Yüzme Federasyonu’nun faaliyetleri kapsamında yer alan Milli Takım kampları, resmi ve özel yarışmaları, Federasyon yurtiçi Organizasyon Faaliyetlerine katılan kuruluşlar, sporcular, hakemler, antrenörler, yöneticiler ve yüzmede görevli diğer kişileri kapsıyor (Talimat md. 2).
Büyükuncu, uzun zamandır federasyonun faaliyetlerine katılmıyor. Büyükuncu’nun tweetlerinin Yüzme Federasyonu’nun faaliyetleri ile ilgisi olmadığı da çok açık.
3. Cezanın Temeli Olan Talimat Düzenlemesi, Büyükuncu’nun Tweetlerine Uygulanamaz
Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Kurulu, Disiplin Talimatı’nın 34’üncü maddesine dayanarak ceza vermiş.
Talimat’ın 34’üncü maddesi aşağıdaki gibidir:
“Millî Şerefi İhlal
Madde-34:
34.1. Yüzme müsabakalarına katılanlardan, yurt içinde veya yurt dışında, her ne suretle olursa olsun, Türk Bayrağına ve Türklüğün örf ve ananelerine hakarette bulunanlar ile yabancı bir ülke veya milletin onurunu kırıcı bir harekette bulunanlara, bir yıldan üç yıla kadar müsabakalardan men veya aynı süre ile hak mahrumiyeti cezası verilir.
34.2. Fiilin niteliğine göre ceza daimi hak mahrumiyetine kadar arttırılabilir. Ayrıca; Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur.”
Bu düzenleme, Büyükuncu’nun tweetlerine uygulanamaz.
Öncelikle, ilgili düzenleme “yüzme müsabakalarına katılanlar”ın davranışları ile ilgili. Bu madde sadece yurt içi veya yurt dışındaki yüzme müsabakalarına katılanlara uygulanabilir. Büyükuncu ilgili tweetleri herhangi bir müsabakaya katıldığı dönemde yazmadı.
İkinci olarak, cumhurbaşkanı hakkında yorumda bulunmak Türk Bayrağına veya Türklüğün örf ve ananelerine hakaret olarak değerlendirilemez.
Büyükuncu‘nun Disiplin Talimatı’nın 34’üncü maddesi uyarınca cezalandırılması, suçta ve cezada kanunilik prensibini ihlal etmektedir. Ceza kararı hukuka aykırıdır.
4. Disiplin Kurulu’nun Olağanüstü Toplanması Hukuka Aykırıdır:
Federasyon başkanının bakanlığa gönderdiği yazıda, federasyon disiplin kurulunun olağanüstü toplandığı açıklanmış.
Federasyonun Disiplin Talimatı’nda disiplin kurulunun olağanüstü toplanması ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. Kurulun apar topar toplanması hukuka aykırıdır.
5. Derya Büyükuncu’nun Savunması Alınmadı
Federasyon Disiplin Kurulu, federasyon başkanının emriyle alelacele toplanmış ve Derya Büyükuncu‘ya ömür boyu men cezası vermiş.
Disiplin kurulu, disiplin yargılamasının en önemli unsurunu unutmuş. Derya Büyükuncu‘nun savunmasını almamış.
Savunma hakkı, anayasal bir hak. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde, CMK’da öngörülen bir hak. Üstelik Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Talimatı’nda da aleyhine disiplin soruşturması açılan kuruluş veya kişilerden 7 gün içinde yazılı olarak savunma isteneceği öngörülmüş (md. 45/I).
Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Kurulu’nun savunma almadan ceza vermesi hukuka aykırı.
6. Ceza Ölçülü Değil
Yukarıda açıkladığım sebeplerden ötürü, Derya Büyükuncu’ya verilen cezanın hukuki temeli yok. Bu ceza hukuka aykırı.
Cezanın Disiplin Talimatı’nda yeri olduğunu varsaydığımızda bile, ceza yine hukuka aykırı olacak.
Öncelikle, toplumu şoke eden ifadeler dahi ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmelidir. Yeter ki şiddet çağrısı içermesin!
Cumhurbaşkanı, konumu gereği, ağır eleştirilere katlanmak zorundadır.
Üstelik Yargıtay, bedduanın hakaret olarak nitelendirilemeyeceğini yüzlerce kararı ile kabul etmiştir.
Bir an için suçun oluştuğunu kabul etsek bile, bir tweet yüzünden ömür boyu men cezası verilmesi ölçüsüzdür. Bir tweet toplumu ne kadar şoke ederse etsin, kamu vicdanını ne kadar yaralarsa yaralasın, ömür boyu men cezası ölçüsüz olacaktır.
SONUÇ
Derya Büyükuncu‘nun tweetleri kamuoyunda büyük tepki gördü. Bir kesim onun cezalandırılmasını istiyor.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Büyükuncu hakkında soruşturma başlattı. Büyükuncu hakkında yakalama kararı alındı.
Büyükuncu‘nun tweetleri hakarettir veya değildir. Tartışılır.
Ancak Türkiye Yüzme Federasyonu Disiplin Kurulu’nun kararı, spor federasyonları bünyesinde disiplin soruşturmalarının nasıl hukuka aykırı yürütüldüğünü ortaya koymuş oldu.
Türkiye Yüzme Federasyonu başkanı soruşturma başlatmış. Federasyon Disiplin Kurulu, federasyonla bir bağı olmayan kişiye ilgisiz bir Talimat maddesine dayanarak ve savunma almaksızın ömür boyu men cezası vermiş.
Federasyon disiplin kurullarının üyelerinin yetkinliği, hukuk bilgisi, bağımsızlığı, tarafsızlığı sorgulanmalı! Birilerinin emir eri gibi çalışan kurul üyeleri yargıladıkları kişilere, camialara ve spora büyük zarar veriyorlar.
Bu düzen değişmeli!
Disiplin soruşturmalarında savunma yapan avukatlara büyük iş düşüyor.
Avukatlar bütün hukuka aykırılıkları kayıt altına aldırmalılar. Müvekkillerini ikna etmeli; ahlak dışı davranan Bakanlık ve federasyon yetkilileri hakkında savcılığa başvurmalılar.
Sonuç alınabilir mi?
Bilmiyorum.
Tek emin olduğum konu, Türkiye’de spor yargılamalarında adaletin tecelli etmeyeceği.
İki senedir Türk spor tahkimi sistemi hakkında ihlal kararları veren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi artık olağan yol haline gelmeli. Spor federasyonlarının ve Bakanlık ceza kurullarının kararlarından ötürü mağdur olan herkes Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu’na usulen başvurduktan sonra soluğu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’de almalı.
Not: Bu yazının podcastini Spotify ve Apple Podcasts platformlarında dinleyebilirsiniz.
Spor ve Hukuk 